Sianko wigilijne i opłatek – tradycje i symbole Świąt Bożego Narodzenia

Sianko wigilijne i opłatek to od wieków znane symbole kojarzące się z Bożym Narodzeniem. Wiele osób rozpoznaje więcej elementów świątecznej tradycji. Należą do nich chociażby: pasterka oraz puste miejsce przy stole. Nie wspominając już o klasykach, takich jak: dwanaście potraw na wigilijnym stole, czy choinka. Tradycje i symbole Świąt Bożego Narodzenia polegają na uroczystym celebrowaniu narodzin Jezusa Chrystusa. Zwyczaje przekazuje się z pokolenia na pokolenie, dlatego mimo upływu wieków, zachowały się do dziś w prawie identycznej formule. 

Grudzień upływa na gorączkowych przygotowaniach do świąt. Zaraz po Mikołajkach ludzie tłumnie odwiedzają galerie handlowe w poszukiwaniu prezentów dla bliskich oraz dekoracji świątecznych. W 2020 roku, ze względów bezpieczeństwa lepiej zrobić bożonarodzeniowe zakupy w sklepach internetowych z prezentami i dekoracjami personalizowanymi. Gdy nadchodzi koniec grudnia, w każdym polskim domu pojawia się choinka oraz prezenty pod świątecznym drzewkiem. Całe rodziny zasiadają do wigilijnej wieczerzy, śpiewają kolędy, po czym idą na pasterkę. W polskich domach dni świąteczne wyglądają podobnie. Świąteczny czas upływa na biesiadowaniu przy stole, kolędowaniu i wzajemnych odwiedzinach bliskich osób. Najstarsi członkowie rodziny snują opowieści o latach młodości i zwyczajach związanych z Bożym Narodzeniem.

A czy Ty znasz wszystkie tradycje, symbole i zwyczaje wiążące się ze świętami przypadających w grudniu? 

Jakie są zwyczaje Świąt Bożego Narodzenia?

Gdy ktoś zapyta Cię, jakie są zwyczaje Świąt Bożego Narodzenia, odpowiesz niemalże bez zastanowienia. Zalicza się do nich:

• ubieranie choinki;
• wkładanie sianka pod obrus;
• wigilia po pierwszej gwiazdce na niebie;
• pozostawienie pustego nakrycia przy stole;
• dzielenie się opłatkiem;
• 12 potraw wigilijnych;
• wieszanie jemioły pod sufitem;
• podrzucanie pod choinkę prezentów świątecznych;

Który świąteczny zwyczaj jest Twoją ulubioną czynnością? 

Wszyscy domownicy wykonują prace związane z dekorowaniem domu, angażując się w przygotowania do świąt. Najmłodsi członkowie rodziny wyczekują niecierpliwie na ubieranie choinki i prezenty. Dzieciaczki pieczołowicie pomagają rodzicom stroić świąteczne drzewko. Samodzielnie przygotowują ozdoby i łańcuchy. Dorośli pomagają jedynie w zamocowaniu czubka na szczycie choinki i rozwieszeniu światełek. 

24 grudnia to dzień, w którym czci się wigilię Bożego Narodzenia. Mamy przygotowują uroczystą wieczerzę. Dzieci dopytują, dlaczego jest sianko pod obrusem i wypatrują pierwszej gwiazdki. Gdy gwiazda pojawi się na horyzoncie jest to dla rodziny sygnał, że można rozpocząć kolację wigilijną. Ten kto nakrywa do stołu, zwyczajowo zostawia jeden dodatkowy talerz i sztućce. Dzielenie się opłatkiem z rodziną i gośćmi zaproszonymi na wieczerzę ma wielkie znaczenie. Na znak pojednania się ze sobą wszyscy przełamują się opłatkiem. Następnie rozpoczynają degustację świątecznych potraw. Wiele osób obecnie odchodzi od zwyczaju konsumpcji dwunastu tradycyjnych potraw wigilijnych, gdyż wiąże się to z niestrawnością i dolegliwościami ze strony żołądka. Jemiołę wiesza się nad świątecznym stołem. Zwyczaj zwiastuje skradziony pocałunek i szczęście dla domowników. Po wieczerzy przychodzi czas na wyczekiwane prezenty. Tylko jakim cudem znalazły się pod choinką??? Odpowiedź zna wyłącznie Mikołaj! No może jeszcze Elfy i renifery!

Co symbolizuje sianko pod obrusem i inne zwyczaje na Boże Narodzenie?

Świąteczne zwyczaje i tradycje mają również bogatą symbolikę. Zastanawiałeś się kiedyś nad tym skąd się wzięły i co symbolizują?

Co symbolizuje sianko pod obrusem? Jezus Chrystus przyszedł na świat w ubóstwie, dlatego sianko symbolizuje skromność. Włożone pod biały obrus gwarantuje dobrobyt domowników i szczęście. 

Choinka, czyli jeden z popularniejszych symboli Świąt Bożego Narodzenia zwiastuje siłę i odporność. Nie wszyscy wiedzą, że lampki choinkowe mają także samo symboliczne znaczenie. Oświetlają drogę do domu Chrystusa, odstraszają zło i wprowadzają ciepło w relacjach między domownikami. Jabłka lub czerwone bombki symbolizują biblijny raj, a łańcuch – węża, który wodzi na pokuszenie.

Opłatek wigilijny to nic innego tylko placek paschalny. Zwyczaj dzielenia się chlebem bądź opłatkiem wywodzi się z Biblii. Każdy kto podzieli się opłatkiem, ten dzieli się jednocześnie miłością i wybacza winy bliźniego. Biały (nieskazitelny i czysty) opłatek symbolizuje pojednanie, zaufanie i przyjaźń. Chrześcijańskie rodziny przed spożyciem wigilijnej kolacji dzielą się opłatkiem, czyli godzą się ze sobą.

Pierwsza gwiazdka symbolizuje Gwiazdę Betlejemską. Była ona drogowskazem Trzech Króli do stajenki w Betlejem, w której narodził się Jezus. Symbolizuje spełnione pragnienia i nagrodę za wytrwałość. Celebrowanie Świąt Bożego Narodzenia rozpoczyna się z momentem pojawienia się na niebie pierwszej gwiazdki.

Dwanaście dań wigilijnych nawiązuje do dwunastu apostołów i dwunastu miesięcy w roku. Każda potrawa powinna powstać z tego, co zrodzi ziemia. Wszystkich dań należy posmakować, by zapewnić sobie powodzenie w nadchodzącym roku.

Puste nakrycie przeznaczone jest dla wędrowca, który zabłądził. Trzeba być gotowym na to, że podczas wieczerzy wigilijnej ktoś może zapukać do drzwi. Tak mówi znane powiedzenie: Gość w dom to Bóg w dom. Przygotowując dodatkowe nakrycie, ludzie upamiętniają osobę, która zmarła. Puste miejsce symbolizuje również pojednanie z osobami samotnymi, które nie mają z kim spędzić świąt. 

Kolędy to inaczej pieśni nawiązujące do Bożego Narodzenia, śpiewane są od Pasterki do Święta Ofiarowania Pańskiego – 2 lutego.

Prezenty gwiazdkowe, czyli zwyczaj obdarowywania się prezentami w wigilijny wieczór ma w Polsce długą tradycję. Mają związek z św. Mikołajem – włoskim biskupem, który słynął z niesamowitej hojności. Postać biskupa współcześnie przedstawia się jako starszego człowieka, z siwą brodą, ubranego w czerwone szaty i mitrę, dzierżącego w dłoni pastorał i wielki wór prezentów.

Wiecznie zielona roślina – jemioła pasożytuje na drzewach, a  symbolizuje nieśmiertelność, przeżycie, płodność i narodziny. Pod warunkiem, że przetrzymasz ją przez cały rok, przyniesie Ci szczęście i dobrobyt.

Mszę świętą – Pasterkę, ksiądz odprawia o północy z 24 na 25 grudnia na pamiątkę oczekiwania i modlitwy pasterzy idących do Betlejem.

Kolędnicy w tradycji polskiej są przebierańcami, którzy od Wigilii do Trzech Króli, chodzą od domu do domu, składając życzenia pomyślności i szczęścia na Nowy Rok. 

Szopka bożonarodzeniowa odtwarza wnętrze stajenki betlejemskiej. Powinna wyglądać jak w noc, podczas której narodził się Jezus. W szopce pojawiają się narodzony Jezus, Maryja i Józef, Trzej Królowie, pasterze, bydło i anioły. Nad nimi świeci Gwiazda Betlejemska.